PTSD i COVID-19

Mimo, że PTSD to zaburzenie z pewnością znane od zarania dziejów, po raz pierwszy  zdiagnozowano i wyodrębniono je w psychiatrii w 1980 w klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM- III).  Zgodnie z tą klasyfikacją PTSD jest zaliczane do zaburzeń lękowych rozwijających się po zadziałaniu czynnika zewnętrznego – stresora. 

Do 1980 roku większość zgromadzonych badań i obserwacji klinicznych dotyczyła gównie amerykańskich weteranów wojny w Wietnamie i ocalałych z Holocaustu.

Do stworzenia definicji PTSD przyczyniły się także badania naukowe z lat 70 XX wieku (Burgess i Holmstrom [1974]), które przedstawiały “syndrom traumy gwałtu”, oraz prace dotyczące tematu przemocy wobec kobiet i dzieci (Kempe i Kempe [1978] oraz Walker [1979]).

Pierwsze opisy naukowe, mogące przedstawiać nienazwany wówczas jeszcze PTSD, zostały dokonane przez chirurgów Dominique-Jeana Larreya i Francois Percy’ego w czasie wojen napoleońskich. Opisali oni rodzaj nerwicy wojennej, używając określenia „cannonball wind syndrome” („syndrom du vent de boulet” – „syndrom wiatru armatniego”).

W kolejnych latach w opisach naukowych potraumatycznych zaburzeń psychicznych stosowano rozliczne określenia, takie jak: „compensation neurosis”, „Soldier’s He-art”, „Exhausted Heart”, „Irritable Heart Syndrome”, „disorderly action of the heart”, „neurocirculatory asthenia”, „war neurosis”, „traumatic neurosis”, „concussion of the spine”, „shell shock”, „battle fatigue” oraz „combat exhaustion”.

Wszystkie z powyższych nazw wynikały z mnogości różnych koncepcji dotyczących podłoża obserwowanych objawów psychicznych, a także okoliczności ich rozpatrywania. 

Początkowo za stresory głównie uważano separacje, śmierć bliskiej osoby, napad, gwałt, molestowanie seksualne, doświadczenie wojny, udział w klęsce żywieniowej, w ataku terrorystycznym.  Dzisiaj wiemy, że PTSD może być wywołane nie tylko walką na froncie wojennym, uwięzieniem, przeżytą katastrofą komunikacyjną, kataklizmem przyrodniczym, terroryzmem, lecz także może być skutkiem przemocy psychicznej czy wewnątrzrodzinnej.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne podkreśliło istotę poczucia zagrożenia życia oraz bezradność ofiary w mechanizmie powstawania zaburzenia. Przyczyny PTSD mogą się od siebie różnić, a skala stresorów powodujących poczucie zagrożenia życia, utratę bezpieczeństwa czy dezintegrację jednostki rozpatrywana jest indywidualnie. Nie istnieje jedno kryterium stresora powodującego PTSD – jest ono rozpatrywane w odniesieniu do historii jednostki,  która doświadczyła traumy.

Od chwili wprowadzenia do literatury terminu PTSD znacznie wzrosła liczba badań dotyczących tego zaburzenia. W najbardziej obszernej bazie prac dotyczących traumatycznego stresu, bazie Published International Literature On Traumatic Stress (PILOTS; www.ptsd.va.gov), dostępnych jest obecnie przeszło 48 tysięcy pozycji.

OBJAWY PTSD

• Objawy zazwyczaj występują  w ciągu 3 miesięcy od traumatycznego wydarzenia
• Mogą utrzymywać się przez dziesięciolecia, nawet przez całe życie
• Czasami mogą pojawić się znacznie później
• Aby objawy można było uznać za PTSD muszą trwać dłużej niż miesiąc, a ich intensywność wyraźnie wpływać na funkcjonowanie w życiu codziennym, zawodowym, towarzyskim.

Ponowne przeżywanie traumy

• Flashbacki – przeżywanie w kółko wydarzeń z przeszłości
• Koszmary senne
• Przerażające myśli

Objawy unikania

• Unikanie miejsc, wydarzeń, przedmiotów, tematów rozmowy, które przypominają o doświadczeniu
• Unikanie myśli lub uczuć związanych z traumatycznym wydarzeniem
• Poczucie odrealnienia, oderwania od rzeczywistości
• Brak umiejętności nawiązania kontaktu z bliskimi

Objawy pobudzenia lub reaktywności:

• Wysoka wrażliwość (nie mylić z osobowością WWO) na czynniki zewnętrzne
• Nadpobudliwość
• Uczucie napięcia lub zdenerwowania
• Wybuchy złości, agresja, drażliwość

Objawy poznawcze:

• Mgła mózgowa
• Problemy z koncentracją
• Depresja
• Utrata pamięci
• Kłopoty z zapamiętaniem kluczowych sytuacji  z traumatycznego doświadczenia
• Poczucie winy 
• Bóle głowy, migreny
• Utrata zainteresowania przyjemnymi zajęciami

DZIECI Z PTSD

• Wyjątkowe przywiązanie do  rodzica lub opiekuna
• Moczenie łóżka po korzystaniu z toalety
• Brak koncentracji, rozkojarzenie
• Zmiany w zakresie jedzenia, spania, poziomie aktywności, reakcji na dotyk i zmianę miejsca.

Kilku badaczy podkreśla silny związek między PTSD a stanem zapalnym i innymi odpowiedziami immunologicznymi. Układ immunologiczny, w momencie zagrożenia, uruchamia odpowiedź zapalną, tym samym dochodzi do ogromnych zmian w organizmie, m.in. znaczne zwiększenie ilości czerwonych krwinek. 

Badanie opublikowane w Journal of Psychiatric Research wykazało podwyższony poziom białka c-reaktywnego u osób, które przeżyły atak na World Trade Center. 

Związek między tym biomarkerem a PTSD jest tak silny, że niektórzy proponują diagnozowanie PTSD za pomocą badania krwi CRP, szczególnie u dzieci.

PTSD A MÓZG

W chwili dużego zagrożenia wydzielane są hormony, które zwiększają liczbę uderzeń serca, ciśnienie krwi, siłę skurczu mięśni, a hamują czynności „zbędne”, jak trawienie, czy odczuwanie bólu, wyostrzają się wszystkie zmysły, spostrzegawczość, szybkość myślenia, gotowość pamięci. Organizm mobilizuje się do „walki” lub „ucieczki”.

Nie zawsze w konsekwencji ciało odpowie ucieczką lub walką. Niektórzy mogą zastygnąć w miejscu albo „odłączyć się” umysłem od ciała. Podczas tej odpowiedzi, która sterowana jest przez układ nerwowy, obszary mózgu odpowiedzialne za strach, złość i emocje, szczególnie ciało migdałowate (mózg jaszczurki), stają się znacznie bardziej aktywne, podczas gdy obszary w korze przedczołowej, odpowiedzialne za samoświadomość, podejmowanie decyzji, relacje międzyludzkie i współczucie, stają się mniej aktywne.

Wydaje się, że przewlekły stres „przesuwa przełącznik” w komórkach macierzystych w mózgu i zamienia je w rodzaj komórek, które uniemożliwiają połączenie z korą przedczołową. Chroniczny stres wywołuje długotrwałe zmiany w strukturze i funkcji mózgu, zmienia sieci neuronowe.

PTSD W CZASACH COVID-19

Zdaniem psychiatrów osoby, które były hospitalizowane i doświadczyły ciężkiego przebiegu COVID-19, mogą przeżywać zespół stresu pourazowego, depresję i stany lękowe. Może to dotyczyć nawet 1/3 pacjentów. 

Szczególnie trudne i stresujące dla ludzkiej psychiki okazują się zaburzenia oddychania. Niemożność złapania oddechu, czyli fundamentalnego „pożywienia” dla ludzkiego organizmu, skutkuje poczuciem zagrożenia życia na fundamentalnym poziomie. 

Epidemia spowodowała również znaczne zmiany w naszej codzienności. Praca zdalna, zlewająca się z obowiązkami domowymi, problemy z koncentracją, znużenie, niepokojące informacje mówiące o kolejnych zgonach, braku szczepień i niepewności jutra. Pojawiające się poczucie bezradności wobec zmieniającej plany rzeczywistości. 

Bezsilność i poczucie bezradności. Ponadto stres związany ze destabilizacją finansową, utratą pracy.
Permanentne poczucie strachu związane z utratą zdrowia przez siebie czy bliskich.  

Poczucie osamotnienia, brak możliwości wyjścia do miejsc i uczestniczenia w aktywnościach i wydarzeniach, które nierzadko pomagały utrzymać dobrą kondycję psychofizyczną (kino, teatr, koncerty, muzea, siłownie, baseny, sauny). Od ponad roku mierzymy się z długotrwałym stresem, który wpływa na nasze funkcjonowanie poznawcze, neurologiczne a także immunologiczne.

SUBSTANCJE, KTÓRE POMOGĄ CI POMÓC

Nootropy zawarte w tym artykule zostały zastosowane w badaniach klinicznych, jak i w prawdziwym życiu w celu złagodzenia objawów PTSD.

ASHWAGANDA

Czyli witania ospała (Withania somnifera) jest powszechnie uprawianą w Indiach rośliną należącą do rodziny psiankowatych (do której należy również pomidor czy ziemniak). W stanie dzikim występuje głównie na terenie Półwyspu Indyjskiego, Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. Ashwagandha już od kilku tysięcy lat jest stosowana w Ajurwedzie i podobnie jak Bacopa monnieri jest sklasyfikowana jako Medhya Rasayana – odmładzająca, przynosząca przejrzystość i spokój umysłu. Jej nazwa w sanskrycie oznacza “zapach konia”, co wynika z jej charakterystycznego końskiego zapachu jak również wiary, że zioło to może dać siłę i zdrowie tego zwierzęcia.

Ashwaganda była używana od tysięcy lat ze względu na swoje niezwykłe właściwości łagodzące stres. Pomaga zmniejszyć lęk i depresję, działa regenerująco na aksony i dendryty, poprawia jakość komunikacji między neuronami, obniża poziom kortyzolu, zmniejsza poziom cukru we krwi.

Wzmacnia pamięć, przywraca sieci neuronowe dotknięte silnym działaniem stresu.  

Jednym z przykładów efektywności Ashwagandy jest badanie porównujące Ashwagandhę z popularnym lekiem przeciwdepresyjnym benzodiazepinowym – Lorazepamem (Ativan). Naukowcy doszli do wniosku, że jako stabilizator nastroju, Ashwagandha była znacząco skuteczna w przypadku depresji i lęków. 

Zalecana dawka ekstraktu z Ashwagandhy na PTSD to 250-500 mg dziennie.

BACOPA MONNIERI (Bakopa drobolistna) 

Jest ziołem zaliczanym do rodziny trędownikowatych. Roślina ta w stanie naturalnym rośnie na podmokłych terenach południowych Indii i południowo-wschodniej Azji, choć jej stanowiska odnajdywane są także w Australii i obu Amerykach.

Inaczej nazywany „hizopem wodnym”, często nazywany jest „brahmi”. Nazwany na cześć najwyższego boga Brahmy. Od wieków wykorzystywana jest w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej, gdzie sklasyfikowano ją jako Medhya Rasayanas – odmładzająca, przynosząca przejrzystość i spokój umysłu.

Dwa aktywne składniki bakopy to bakozydy A i B. Są to saponiny sterydowe poprawiające sygnalizację impulsów elektrycznych między neuronami w mózgu. Bakopa wykazuje właściwości nootropowe, neuroprotekcyjne i pomocnicze przy stanach lękowych. Bakozydy pomagają również odbudować uszkodzone neurony. 

Badania przeprowadzone na Banaras Hindu University w Indiach wykazały, że Bacopa jest równie skuteczna w leczeniu lęku, jak lorazepam, lek benzodiazepinowy.

Jednym z efektów ubocznych lorazepamu jest utrata pamięci. Natomiast Bacopa Monnieri zmniejsza niepokój, jednocześnie poprawiając funkcje poznawcze. 

Zalecana dawka dla Bacopa Monnieri (45% bakozydów) na PTSD to 450 mg dziennie.

KAVA KAVA 

Kava (Piper methysticum) to zioło pochodzące z wysp Południowego Pacyfiku. Jest tradycyjnie używane na wyspach jako środek nasenny, psychotropowy i przeciwlękowy. 

Kava wpływa na poziom receptorów GABA w mózgu. 

Wzrost miejsc receptorów dla GABA odpowiada za właściwości przeciwlękowe Kavy. GABA jest organicznym związkiem chemicznym z grupy aminokwasów, który pełni funkcję głównego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym. Odkryto trzy receptory GABA (podtypu A, B i C). Receptory GABA typu A, obecne niemal na każdej komórce nerwowej, są miejscem działania wielu związków (agonistów receptora GABA).

Aktywacja receptorów GABA-A powoduje zahamowanie neuronów, co prowadzi do działania uspokajającego i przeciwlękowego.

Kalifornijska fundacja Global Neuroscience Initiative Foundation przyjrzała się 24 badaniom nad Kava i innymi lekami ziołowymi mającymi działać przeciwlękowo. Znaleziono istotne dowody na to, że Kava łagodził nie tylko niepokój, ale także niepokój i bezsenność. 

Badania na zwierzętach wykazały przeciwlękowe działanie Kavy, „ale nie uspokajające lub osłabiające umysł”, które są typowymi skutkami ubocznymi powodowanymi przez benzodiazepiny.

Zalecana dawka Kava na PTSD to 250 – 500 mg dziennie.

KRATOM

Kratom (Mitragyna speciosa) to liść tropikalnego drzewa liściastego z rodziny kawowatych (Rubiaceae) występujących w Azji Południowo-Wschodniej.

Kratom to naturalnie pochodzący nootropik, który jest sprzedawany w celu poprawy nastroju i koncentracji oraz łagodzenia objawów odstawienia opioidów. Kratom pochodzi z tropikalnego drzewa (Mitragyna speciosa) występującego w Azji Południowo-Wschodniej. 

Z jego liści pozyskiwane są składniki aktywne: mitragynina (9-metoksy-korynantheidyna) i 7-hydroksymitragynina. Związki mitragynina i 7-hydroksymitragynina są agonistami receptorów opioidowych mu (μ) -, delta (δ) – i kappa (κ)., przynoszą ulgę w bólu. 

Kratom wpływa na szlaki serotoniny i norepinefryny w ośrodkowym układzie nerwowym, zapewniając ulgę w lęku i depresji. Kratom wpływa na receptory dopaminy D1, co pomaga zwiększyć energię.

W ankiecie Grundmana z 2017 r. obejmującej 10000 użytkowników w wieku 31-50 lat, z których większość stosowała Kratom od 6 miesięcy do 5 lat, odnotowano następujące korzyści: zwiększony poziom energii, zmniejszony ból, wzrost koncentracji, obniżony poziom lęku, zmniejszenie lub zaprzestane stosowania opioidowych środków przeciwbólowych i zmniejszone objawy PTSD. 

Zalecana dawka Kratomu na PTSD to 1 – 15 gramów dziennie. Dawkowanie różni się w zależności od szczepu. 

LEMON BALM (Melisa lekarska)

Melisa lekarska (Melissa officinalis) gatunek byliny z rodziny jasnowatych. Nazywana także balsamem cytrynowym. Pochodzi z regionu śródziemnomorskiego. Posiada długą historię leczenia lęku i depresji, ma udokumentowaną historię medyczną sięgającą IV wieku p. n.e.

Kwas rozmarynowy zawarty w melisie stymuluje aktywność GABA (kwas gamma-aminomasłowy) w mózgu. Aktywacja tego receptora wpływa hamująco na neurony, w związku z czym pojawia się działanie relaksujące, zmniejszające napięcie nerwowe, uspokajające i przeciwlękowe.

W obadaniu trwającym 2-4 tygodnie przyjęcie dwóch dawek 300 mg ekstraktu z melisy pomogło zmniejszyć lęk nawet o 15-18% u 20 uczestników. To samo badanie wykazało, że melisa może zmniejszyć bezsenność w nawet o 42%.

Suplementacja melisy może zapewnić efekt uspokajający już po kilku minutach od zażycia.

Zalecana dawka ekstraktu z melisy na PTSD to 300 – 600 mg dziennie.

OROTAN LITU

Lit to miękki, srebrzystobiały metal alkaliczny i pierwiastek śladowy uważany za niezbędny dla zdrowia ludzkiego. Lit odkryto w 1817 roku. Jego wprowadzenie do lecznictwa jest częścią procesu uznawanego za początek psychofarmakologii.

Oszacowano, że stanowi ~0.0017% składu skorupy ziemskiej. Lit występuje naturalnie w wodzie pitnej oraz w wodach podziemnych, a przez to występuje w śladowych ilościach w glebie i roślinach, które spożywamy.
Co ciekawe, w sezonie jesienno-zimowym rośliny mają większe stężenia litu. W lit, poza wodą mineralną, najbardziej obfitują płatki zbożowe, ziemniaki, pomidory, orzechy i kapusta.

Lit wchłania się w całości w jelicie cienkim. Przyswajany jest za pośrednictwem kanałów sodowych. W zdecydowanej większości wydalany jest przez nerki, w ciągu 24 h od spożycia. Lit hamuje aktywność autoreceptorów serotoninowych 5-HT1B, przez co zwiększa wyrzut serotoniny do przestrzeni synaptycznych. Dzięki temu serotonina może intensywniej aktywować receptory postsynaptyczne i wywoływać właściwy efekt biologiczny.

Wykazano, że lit zapobiega apoptozie, zmniejsza toksyczność glutaminianu za pośrednictwem receptorów NMDA, zwiększa ekspresję czynnika BDNF (brain-derived neurotrophic factor) w hipokampie, co wpływa na tempo regeneracji neuronów. Zapobiega też toksyczności nadmiernych ilości glutaminianu.

Duńscy naukowcu zauważyli, że wyższa podaż litu z wodą skutkuje mniejszą częstością rozwoju demencji. Wykazano, że suplementacja orotanem litu stabilizuje nastrój i zapobiega depresji. Orotan litu pomaga powstrzymać wybuchy wściekłości i zmniejszyć niepokój.

Duże dawki litu są niestety toksyczne. Najlepiej przed kuracją litu z dużymi dawkami sprawdzić poziom litu we krwi i skonsultować się z lekarzem.  Konsultacja jest wskazana także w przypadku przyjmowania innych leków. Na lit uważać należy w niedoczynności tarczycy, gdyż może w pewnym stopniu upośledzać produkcję jej hormonów. Aczkolwiek jest to korzystna informacja dla osób z nadczynnością tego organu. Litu nie powinny przyjmować kobiety w ciąży, ani w czasie karmienia piersią, gdyż może być toksyczny dla dziecka.

Zalecana dawka orotanu litu na PTSD to 5 mg. 

L-TEANINA

L-teanina jest aminokwasem nauralnie występującym w zielonej herbacie (Camellia sinensis). Śladowe ilości l-teaniny znajdują się także w niektórych grzybach np. w podgrzybku brunatnym (Xerocomus adius). Strukturalnie L-teanina jest podobna do neuroprzekaźników l-glutaminianu i l-glutaminy.

Jej właściwości rozluźniające i znoszące napięcie nerwowe, wspomagające koncentrację i procesy uczenia się, są znane i cenione od dawna. L-teanina zwiększa aktywność fal mózgowych alfa (8-12 Hz), już po około 30-45 minutach od podania. Fale alfa utożsamiane są ze stanem głębokiej relaksacji i rozluźnienia, a także zwiększoną uwagą selektywną i pobudzeniem mentalnym.

Uważa się, że wpływ l-teaniny na częstotliwość fal mózgowych jest bezpośrednio związany z jej właściwościami wspomagającymi walkę ze stresem i poprawą koncentracji. Nie wywołuje przy tym uczucia senności ani zamroczenia, a wręcz przeciwnie – poprawia koncentrację i wyostrza funkcjonowanie poznawcze. Zwiększa poziom GABA, serotoniny i dopaminy w mózgu. Jak również zwiększa czynnik neurotropowy pochodzenia mózgowego (BDNF) i czynnik wzrostu nerwów (NGF). 

L-teanina jest antagonistą receptorów NMDA, które mogą hamować synaptyczne uwalnianie glutaminianu. Stanowi ochronę dla mózgu przed nadmierną stymulacją spowodowaną glutaminianem i możliwą toksycznością glutaminianu.

Sposobem na uzyskanie L-teaniny jest także picie 3 lub 4 filiżanek zielonej herbaty w ciągu dnia. Jednak wydobycie optymalnej ilości L-teaniny z zielonej herbaty to zarówno sztuka, jak i nauka.

Zalecana dawka L-teaniny na PTSD to 200 – 400 mg raz lub dwa razy dziennie.

NADH

NADH to aktywna forma koenzymu witaminy B3 (niacyny), która znajduje się w każdej komórce ciała i mózgu oraz ma kluczowe znaczenie dla jej zdrowia.

NADH jest głównym nośnikiem elektronów z glukozy i mleczanu do syntezy ATP.  ATP to główne źródło energii powstające w mitochondriach. Energia zmagazynowana w elektronach NADH może być następnie przekształcona w ATP w procesie zwanym „fosforylacją oksydacyjną” lub „oddychaniem komórkowym” w mitochondriach.

Potrzebujemy NADH, aby przenieść energię z pożywienia – którą jemy – na rodzaj energii, którą może użyć nasze ciało. Badania wykazały, że suplementacja NADH regeneruje komórki macierzyste w mózgu, zmniejsza niepokój i zmniejsza objawy chronicznego zmęczenia. 

Terapia NADH stosowana jest także wleceniu uzależnienia, depresji, lęku, a także oczywiście w przypadku PTSD. 

Zalecana dawka NADH na PTSD to 10 mg dziennie.

RHODIOLA ROSEA (Różeniec górski)

Starożytne lekarstwo Rhodiola Rosea ma niezwykłe właściwości łagodzące stres. Stoi ramię w ramię z jednymi z najsilniejszych leków stosowanych w leczeniu depresji i lęku (sertraliną). Naturalnie Różeniec górki występuje w górzystych rejonach Półkuli Północnej. 

Rhodiola Rosea pomaga w neurogenezie poprzez naprawę i produkcję nowych neuronów. Aktywuje również syntezę i resyntezę ATP, głównego źródła energii ciała i komórki mózgowej.

Rhodiola Rosea pomaga zmniejszyć zapalne białko C-reaktywne, które według niektórych specjalistów, jak już wcześniej pisaliśmy – może być diagnostycznym wskaźnikiem dla PTSD. Salidroside, jeden z wielu składników tego niesamowitego zioła, chroni neurony przed śmiercią komórek wywołaną stresem oksydacyjnym.

Różeniec górski doskonale sprawdza się w przypadku osłabienia lub zwiększonego obciążenia fizycznego i psychicznego. Właściwości adaptogenne różeńca wynikają prawdopodobnie z wpływu na oś podwzgórzowo-przysadkową (HPA) oraz adrenergiczny układ współczulny. 

Działanie Różeńca normalizuje poziom kortyzolu oraz wpływa na poprawę niespecyficznej odporności na stres poprzez wzrost stężenia serotoniny w podwzgórzu i śródmózgowiu, a także zabezpiecza przed negatywnym wpływem długotrwałego stresu na komórki nerwowe.

W jednym badaniu opublikowanym w Phytomedicine oceniano skuteczność stosowania Rhodiola Rosea w porównaniu z antydepresyjną sertraliną – inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Zespół badawczy stwierdził, że chociaż Różeniec górski oferował nieco mniej korzyści przeciwdepresyjnych, miał „korzystniejszy stosunek ryzyka do korzyści dla osób z łagodną depresją.”

Zalecana dawka ekstraktu z Rhodiola Rosea na PTSD to 200 mg dziennie.

SAM-e 

SAM-e to naturalnie występujący w organizmie związek chemiczny syntetyzowany z  adenozynotrójfosforanu (ATP) i aminokwasu metioniny. Znajduje się w prawie każdej komórce naszego ciała. Pomaga w wytwarzaniu i rozkładaniu neuroprzekaźników: acetylocholiny, dopaminy, serotoniny, norepinefryny i melatoniny w mózgu.

Badania pokazują, że SAM-e jest bardzo skuteczny w leczeniu depresji bez skutków ubocznych, które często pojawiają się przy stosowaniu leków przeciwdepresyjnych na receptę. Farmaceutyczne leki przeciwdepresyjne mogą zacząć działać od 6 do 8 tygodni, SAM-e działa znacznie szybciej.

Naukowcy z amerykańskiego Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej przeprowadzili analizę 102 indywidualnych badań w 25 bazach danych dotyczących SAM-e i depresji. W swoim raporcie naukowcy doszli do wniosku, że „leczenie SAM-e było równoważne standardowej terapii depresji”. 

Aby uzyskać optymalne efekty z SAM-e zalecane są stabilne tabletki dojelitowe. Najlepiej przyjmowane na pusty żołądek, godzinę przed posiłkiem lub dwie godziny po posiłku. Jedno wielkie ostrzeżenie: SAM-e potrzebuje do działania witamin B6 i B12 oraz kwasu foliowego. Istnieje ryzyko, że SAM-e podniesie poziom homocysteiny, co może zagrażać prawidłowej pracy serca.

Zalecana dawka SAM-e na PTSD to 400 mg dziennie.

DZIURAWIEC ZWYCZAJNY

Ziele dziurawca jest silnym środkiem przeciwdepresyjnym. Był stosowany w leczeniu różnych chorób wewnętrznych i zewnętrznych, których historia sięga starożytnych Greków. Ziele dziurawca hamuje wychwyt serotoniny, dopaminy, GABA, glutaminianu i norepinefryny. Hamowanie wychwytu neuronalnego tych neuroprzekaźników ma głęboki wpływ na depresję i lęk.

Wyciąg z dziurawca zwyczajnego zmniejsza stres oksydacyjny, zapobiega neurotoksyczności i stanom zapalnym mózgu. Pomaga w utrzymaniu potencjału elektrycznego mitochondriów w komórkach mózgowych. Ziele dziurawca zwyczajnego moderuje geny kontrolujące funkcję osi HPA, która jest bezpośrednio związana z objawami lęku i stresu.

W 1977 r. British Medical Journal opublikował metaanalizę 23 opublikowanych wcześniej badań na temat dziurawca zwyczajnego, zaczerpniętych z zagranicznych czasopism medycznych. Analiza wykazała, że  ziele dziurawca było znacznie lepsze niż placebo. I równie skuteczny jak farmaceutyczne leki przeciwdepresyjne. W tym samym czasopiśmie opublikowano inne badanie w 2005 r. wykazujące, że ziele dziurawca jest równie skuteczne w leczeniu depresji i lepiej tolerowane niż powszechnie przepisywana lek przeciwdepresyjny paroksetyna (Paxil®).

UWAGA:  Nie wolno stosować ziela dziurawca, jeśli przyjmuje się jakiekolwiek leki przeciwdepresyjne. 

Podsumowanie

PTSD, kolokwialnie mówiąc, jest stare jak świat, a na pewno stare jak życie na Ziemi (nie tylko ludzkie). Paradoks istnienia polega między innymi na wpisane w nie zagrożenia. 

Prawdopodobnie nie udałoby się z całej ludzkiej historii wyekstrahować życia pozbawionego narażeniom na niebezpieczeństwo. Z kolei trauma – jak  podkreślają naukowcy – to normalna odpowiedź organizmu narażonego na zagrażające życiu sytuacje. 

Tak jak pojawia się rana na naszym ciele spowodowana skaleczeniem, tak samo nasza psychika reaguje na stresogenne doświadczenia. Kiedy łamiemy nogę, skręcamy kostkę, ulegamy wypadkowi – potrzebujemy czasu. W  okresie rekonwalescencji wspieramy się lekami, substancjami mającymi przyśpieszyć i ułatwić powrót do zdrowia.  

Kiedy chcemy zadziałać na nasze ciało, oprócz czasu, potrzebujemy odpowiedniego ruchu, rehabilitacji, nawyków wspierających naszą kondycję, odpowiednio zbilansowanej diety. Tak samo jest ze złamaną nogą, zwichniętą kostką, czy psychiką, która bez wyjątku również potrzebuje czasu do ponownego złożenia się i zintegrowania. Pracę naszego mózgu także możemy wesprzeć i – na szczęście – ta wiedza jest coraz bardziej powszechna. 

Jesteśmy złożonymi organizmami, które potrzebują dobrej diety, odpowiedniej ilości snu,  minerałów, wody, witamin, słońca, relaksu, tlenu do prawidłowego procesu metylacji, świeżego powietrza, samorealizacji. 

 Z doświadczenia wiemy, że nootropy stanowią bardzo dobre wsparcie w codzienności. Nierzadko kostka, złamana noga, pobyt w szpitalu, czy ciężka choroba i psychika są ze sobą powiązane. Jesteśmy przekonani, że w procesie dochodzenia do siebie po trudnych doświadczeniach, a także w niełatwych pandemicznych czasach Covid-19 możemy sobie pomóc między innymi nootropami. 

Ashwagandę znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
Bacopa Monnieri znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
Kava-Kava znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
L-teaninę znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
Melisę lekarską znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
Różeniec górski znajdziesz u nas pod TYM LINKIEM.
SAM-e jest dostępne u nas pod TYM LINKIEM.

Teksty źródłowe

1. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). 5th ed. Washington, DC; 2013.
2. Bryant RA, Creamer M, O’Donnell ML, et al. A multisite study of the capacity of acute stress disorder diagnosis to predict posttraumatic stress disorder. J Clin Psychiatry. 2008;69:923–929.
3. De Bock K, Eijnde BO, Ramaekers M, Hespel P. “Acute Rhodiola rosea intake can improve endurance exercise performance.” Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2004 Jun;14(3):298-307.
4. Ehlers A, Clark DM. A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behav Res Ther. 2000 Apr;38(4):319–45.
5. Elzinga BM., Schmahl CS., Vermetten E., et al. Increased Cortisol responses to the stress of traumatic reminders in abuse-related PTSD. Neuropsychopharmacology. 2003;28:1656–1665.
6. Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276.
7. Jenkins MA., Langlais PJ., Delis D., et al. Learning and memory in rape victims with posttraumatic stress disorder. Am J Psychiatry. 1998;155:278–279.
8. Rothschild Babette, Ciało pamięta. Psychofizjologia traumy i terapia osób po urazie psychicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
9. Rothschild Babette, Ciało pamięta. Tom 2. Rewolucja w terapii traumy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021.
10. http://corpina.com/cortisol-lowering-levels-brains-sake/
11. https://nootropicsexpert.com/treating-post-hurricane-ptsd-with-nootropic-supplements/#get-your-life-back-with-these-nootropic-supplements
12. https://www.ptsd.va.gov/understand/what/ptsd_basics.asp#
13. https://www.nootropedia.com/kratom/
14. https://www.nootropedia.com